Podstawowy system czasu pracy

Jednym z najpopularniejszych systemów czasu pracy spotykanych w praktyce, a zwłaszcza w firmach gdzie przeważa praca biurowo-administracyjna, jest podstawowy system czasu pracy. W artykule dokonujemy jego charakterystyki, podpowiadamy kiedy przysługują dni wolne oraz jak wygląda sporządzanie rozkładu czasu pracy w omawianym systemie.

Definicja i specyfika podstawowego systemu czasu pracy

Zgodnie z definicją kodeksową czas pracy w podstawowym systemie czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, przy czym okres ten może zostać wydłużony w szczególnych przypadkach nawet do 12 miesięcy (najważniejsze zasady dotyczące czasu pracy opisaliśmy tutaj).

W związku z powyższym można wyodrębnić klika charakterystycznych cech omawianego systemu, m.in:

• norma dobowa wynosi 8 godzin pracy,
• norma tygodniowa wynosi przeciętnie 40 godzin pracy,
• w tygodniu pracownik powinien świadczyć pracę przeciętnie przez 5 dni w tygodniu oraz
• okres rozliczeniowy wynosi do 4 miesięcy z możliwością przedłużenia do 12 miesięcy.

Jedną z istotnych cech tego systemu czasu pracy, odróżniającą go od innych systemów, jest zasada 8-godzinnego dnia pracy. W przeciwieństwie do innych regulacji dotyczących systemów czasu pracy (np. równoważnego czasu pracy), dobowy wymiar czasu pracy wynosi sztywno 8 godzin. W podstawowym systemie czasu pracy nie mogą występować sytuacje, w których praca w poszczególnych dobach będzie przekraczała 8 godzin, nawet przy odpowiednim skróceniu czasu pracy w innych dniach pracy. Takie przekroczenie stanowić będzie pracę w godzinach nadliczbowych (nadgodziny dobowe) i wiąże się z obowiązkiem stosownej rekompensaty w postaci czasu wolnego lub wypłaty wynagrodzenia z odpowiednim dodatkiem.

Podstawowy system czasu pracy a dni wolne

Wprowadzenie przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, zakłada taką organizację czasu pracy pracownika, w której na każdy tydzień pracy przypada przeciętnie jeden dodatkowy dzień wolny od pracy, oprócz oczywiście niedzieli.

Dniami pracy są wszystkie dni od poniedziałku do soboty, a niedziele i święta są dniami wolnymi. Chyba że przepisy przewidują pewne wyjątki i wówczas praca w niedziele i święta jest dozwolona, i pracodawca może planować pracę w tych dniach.

W praktyce podstawowy system czasu pracy zakłada, że praca jest planowana od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie w określonych godzinach, a sobota jest wyznaczona jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.

Oczywiście nie jest to zasadą i zdarzają się organizacje, w których praca jest świadczona od wtorku do soboty, a dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy jest poniedziałek. Oznacza to, że dniem wolnym może być każdy inny dzień roboczy tygodnia, a nawet różne dni w poszczególnych tygodniach.

Planowanie czasu pracy pracowników w podstawowej organizacji czasu pracy wymaga, oprócz stosowania norm czasu pracy, także zapewnienia pracownikom odpoczynku dobowego i tygodniowego.

Rozkład czasu pracy w podstawowym systemie czasu pracy

Zgodnie z art. 129 § 4 KP pracodawca nie ma obowiązku sporządzania rozkładu czasu pracy, jeżeli rozkład czasu pracy pracownika wynika z regulaminu pracy, obwieszczenia albo z umowy o pracę.

Dlatego niewątpliwą zaletą podstawowego sytemu czasu pracy jest to, że nie wymaga on ustalania cyklicznych harmonogramów czasu pracy, tak jak np. w równoważnym systemie czasu pracy. Wystarczające jest obwieszczenie, zapis w regulaminie pracy, czy umowie o pracę, np. że praca będzie świadczona od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 16:00.

Ustalając wymiar czasu pracy do wypracowania w danym okresie rozliczeniowym należy zastosować metodę określoną w art. 130 KP, zgodnie z którą wystarczy pomnożyć 40 godzin przez liczbę pełnych tygodni w okresie rozliczeniowym, a następnie dodać do wyniku iloczyn 8 godzin i liczby dni od poniedziałku do piątku, które pozostały do końca okresu (poza pełnymi tygodniami) i odjąć 8 godzin za każde święto przypadające w innym dniu niż niedziela.

Więcej na www.mazars.pl