Nadchodzące zmiany w umowach o pracę

W związku z koniecznością dostosowania polskich przepisów prawa do dyrektywy unijnej  nr 2019/1152 w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz do dyrektywy nr 2019/1158 w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, przygotowany został projekt nowelizacji kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw, który wpłynął do Sejmu 7 czerwca 2022 r.

Zmiany miały wejść w życie najpóźniej z dniem 2 sierpnia 2022 r. Termin ten został wyznaczony przez Unię Europejską państwom członkowskim. Rada Ministrów dopiero w dniu 10 stycznia 2023 r. przyjęła projekt nowelizacji Kodeksu pracy. Prezydent podpisał ustawę 2 marca, a w dniu 4 kwietnia b.r. została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw pod poz. nr 641. Zmiany wejdą w życie po 21 dniach od publikacji nowych regulacji w Dzienniku Ustaw tj. 26 kwietnia b.r.

Głównym celem dostosowania polskich przepisów do obu dyrektyw jest poprawa stabilności zatrudnienia, wzmocnienie pozycji rodziców oraz opiekunów na rynku pracy, jak również rozszerzenie dostępu do elastycznych form pracy.

Zmiany w umowach o pracę

I. Zmiany dotyczące umów zawartych na okres próbny

W obecnym stanie prawnym umowę na okres próbny u tego samego pracodawcy można zawrzeć max. na 3 miesiące. Zawracie kolejnej umowy na okres próbny możliwy jest w dwóch przypadkach:

• nowa umowa będzie dotyczyła pracy na innym stanowisku w innym charakterze niż dotychczas;
• po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy.

Po zmianie przepisów pracodawca nie będzie miał możliwości ponownego zatrudnienia pracownika na okres próbny na tym samym stanowisku. Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem będzie możliwe tylko w sytuacji, gdy pracownik będzie zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy. Ponadto zmieni się okres na jaki pracodawca będzie mógł podpisać z pracownikiem umowę na okres próbny. Uzależniony on będzie od okresu na jaki pracodawca będzie chciał podpisać umowę o pracę na czas określony z pracownikiem po okresie próbnym. Zgodnie z nowymi przepisami, umowa o pracę na okres próbny będzie mogła być zawarta na okres:

• 1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy;
• 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy.

Strony mogą jednokrotnie wydłużyć w umowie o pracę na okres próbny okresy, nie więcej jednak niż o 1 miesiąc, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy.

Znowelizowane przepisy wprowadzają regulację umożliwiającą uzgodnienie pomiędzy stronami stosunku pracy przedłużenia umowy o pracę na okres próbny o czas trwania urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy. Zmiana ta jest niewątpliwą korzyścią dla pracodawcy, który do tej pory tracił możliwość poznania pracownika przez jego nieobecność.

II. Zmiany dotyczące umów na czas określony

Ważna zmiana pojawia się w kontekście wypowiadania pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas określony. W obecnym stanie prawnym pracodawca ma obowiązek w wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.  Takiego obowiązku nie było do tej pory w kontekście wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony. Nowelizacja przepisów zmienia zasady dotyczące wypowiadania lub rozwiązywania umów zawartych na czas określony. Pracodawca będzie miał obowiązek w oświadczeniu wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.

Planowana zmiana niewątpliwie ukróci praktyki pracodawców polegające na wypowiadaniu umów pracownikom, co do których nie ma rzetelnych i mocnych podstaw do rozwiązania umowy. Będzie również sporym utrudnieniem dla pracodawców w procesie redukcji personelu. Natomiast będzie ona korzystna dla pracownika, którego nie będzie można już tak łatwo zwolnić z pracy, bowiem pracodawca będzie musiał wpisać przyczyny, z jakich wypowiada umowę w sam dokument wręczany pracownikowi.

Kolejna zmiana pojawiająca się w przepisach to możliwość wnioskowania przez pracownika, który jest zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy o zmianę rodzaju umowy o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy, w tym polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy.

Poza zmianami w umowach o pracę nowelizacja przepisów wprowadza szereg innych zmian. W tym między innymi w obszarze urlopów rodzicielskich, urlopów ojcowskich. Zmiany wprowadzą dwa nowe urlopy – urlop opiekuńczy oraz urlop z powodu działania siły wyższej.

Jeśli zainteresował Państwa ten temat, zachęcamy do śledzenia pozostałych wpisów na blogu oraz do kontaktu z naszymi ekspertami.