Urlop ojcowski

Urlop ojcowski to jedno z uprawnień przysługujących pracownikom, które zostało wprowadzone do Kodeksu pracy w celu wspierania ojców w aktywnym uczestnictwie w życiu rodzinnym i opiece nad dzieckiem. Urlop ojcowski jest ważnym elementem polityki prorodzinnej, mającym na celu wsparcie ojców w pełnieniu roli opiekuńczej oraz promowanie równouprawnienia rodziców. Jest to wyłączne i samodzielne prawo ojca, które jest niezależne od uprawnień matki dziecka.

Prawo do urlopu ojcowskiego

Zgodnie z art. 182³ Kodeksu pracy, każdy pracownik będący ojcem ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni (14 dni kalendarzowych). Kodeks pracy nie różnicuje wymiaru urlopu ojcowskiego ze względu na liczbę urodzonych dzieci przy jednym porodzie, zatem urlop w wymiarze 2 tygodni przysługuje również w przypadku narodzin bliźniąt lub większej ilości dzieci. Jest to uprawnienie przysługujące niezależnie od innych rodzajów urlopów, takich jak urlop macierzyński czy rodzicielski. Na prawo do urlopu ojcowskiego nie ma również wpływu długość zatrudnienia pracownika. Urlop ojcowski nie może być przeniesiony na inną osobę, zatem w przypadku jego niewykorzystania, uprawnienie do niego przepada.

Warunki i terminy wykorzystania urlopu

Urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo lub w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień (7 dni kalendarzowych). Pracownik ma prawo do skorzystania z urlopu ojcowskiego:

• do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia,
• w przypadku przysposobienia dziecka, do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Do kwietnia 2023 r. ojciec dziecka miał prawo do wykorzystania urlopu ojcowskiego w okresie pierwszych 2 lat życia dziecka. Skrócenie tego okresu do 12 miesięcy życia dziecka, w których ojciec ma prawo do skorzystania z urlopu ojcowskiego, zostało wprowadzone nowelizacją Kodeksu pracy obowiązującą od 26 kwietnia 2023 r. Zgodnie z przepisami przejściowymi, pracownik – ojciec wychowujący dziecko w dniu wejścia w życie ustawy mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego do 24. miesiąca życia dziecka. Natomiast w przypadku, gdy pracownik został ojcem w dniu 26 kwietnia 2023 r. lub później, stosować należało już nowe przepisy. Za czas urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Wniosek o urlop ojcowski

Aby skorzystać z urlopu ojcowskiego, pracownik musi złożyć do pracodawcy wniosek nie później niż 7 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu. Wniosek może być złożony w postaci papierowej lub elektronicznej. Powinien zawierać imię i nazwisko pracownika oraz wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop ojcowski albo jego część.

Do wniosku dołącza się:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka wydany przez uprawniony organ dokonujący rejestracji urodzenia w danym kraju lub kopie tych dokumentów;
• kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka, w przypadku gdy wniosek dotyczy udzielenia urlopu ojcowskiego albo jego części na dziecko przysposobione;
• oświadczenie pracownika – ojca, o tym czy dotychczas korzystał z urlopu ojcowskiego albo jego części.

Pracodawca nie może odmówić pracownikowi udzielenia urlopu ojcowskiego, jeśli spełnione są warunki do jego uzyskania, a wniosek został złożony z wymaganym przepisami wyprzedzeniem.

Ochrona prawna pracownika

Pracownik korzystający z urlopu ojcowskiego jest chroniony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę w okresie od złożenia wniosku o urlop ojcowski do dnia zakończenia tego urlopu. Wyjątkiem są sytuacje, w których pracodawca ma prawo do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika i reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy oraz w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Podstawa prawna: Art.182³ Kodeksu pracy