System skróconego tygodnia pracy vs. równoważny system czasu pracy

System skróconego tygodnia pracy (art. 143 Kodeksu pracy) to taki system, w którym dopuszczalne jest wykonywanie przez pracownika pracy przez mniej niż 5 dni w tygodniu, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, jednak nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. W swojej konstrukcji przypomina równoważny system czasu pracy. W równoważnym systemie czasu pracy (uregulowanym w art. 135 KP) również istnieje możliwość wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, a w wyjątkowych przypadkach do 16 lub nawet 24 godzin.

W związku z tym, że oba systemy są do siebie podobne, ale wykazują też pewne różnice, warto się im przyjrzeć i je porównać.

Podstawowe różnice

1. System skróconego tygodnia pracy wprowadza się na pisemny wniosek pracownika a podstawą jego zastosowania jest umowa o pracę. System ten nie może być zatem narzucony regulaminem pracy lub układem zbiorowym. Natomiast podstawą wprowadzenia równoważnego systemu czasu pracy są przepisy wewnątrzzakładowe, takie jak regulamin pracy, obwieszenia czy układ zbiorowy.
2. Równoważny system czasu pracy wprowadza się tylko wtedy, jeżeli jest on uzasadniony rodzajem lub organizacją pracy, podczas gdy system skróconego tygodnia pracy można wprowadzić niezależnie od rodzaju pracy oraz jej organizacji.
3. Okres rozliczeniowy dla systemu skróconego tygodnia pracy wynosi 1 miesiąc i w odróżnieniu od równoważnego czasu pracy, przepis nie przewiduje możliwości przedłużania okresu rozliczeniowego ponad miesiąc. Przypomnę, że w równoważnym systemie istnieje możliwość wydłużenia go do 3 miesięcy, a w wyjątkowych przypadkach nawet do 12 miesięcy. 
4. Istotą systemu skróconego tygodnia pracy jest zmniejszona liczba dni pracy w każdym tygodniu. Natomiast w równoważnym systemie czasu pracy, zaplanowana praca może być wykonywana przykładowo w jednym tygodniu przez 6 dni a w kolejnym przez 4 dni.

Cechy wspólne obu systemów

1. Podstawową wspólną cechą systemu skróconego tygodnia pracy i równoważnego systemu czasu pracy jest możliwość wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin.
2. W obu przypadkach istnieje obowiązek sporządzania harmonogramów czasu pracy. 
3. Skrócenie tygodnia pracy nie oznacza, że praca może być świadczona wyłącznie w dni robocze. Praca może być zaplanowana na niedziele lub święta, jednak jeśli jest w te dni dopuszczalna. Podobnie sytuacja przedstawia się w równoważnym systemie czasu pracy.
4. W obu systemach występują też ograniczenia wynikające z art. 148 KP, m.in., że czas pracy:
   • pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
   • pracownic w ciąży,
   • pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody

– nie może przekraczać 8 godzin.

Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy.

W praktyce bardzo często spotykam się z równoważnym systemem czasu pracy i uważam, że system skróconego tygodnia jest niedoceniany przez pracodawców i pracowników ze względu na łatwość jego wprowadzenia. W systemie skróconego tygodnia pracy wystarczy wniosek pracownika, natomiast równoważny system wymaga  zmian w regulaminie i spełnienia szeregu warunków określonych w Kodeksie pracy.

Zapraszam do zapoznania się z moimi pozostałymi artykułami:

• podstawowe zasady dotyczące czasu pracy,
• podstawowy system czasu pracy,
• zadaniowy system czasu pracy,
• przerywany system czasu pracy.

W kwestii pomocy w związku z zagadnieniami omówionymi w powyższym artykule, zachęcam do kontaktu ze mną i odwiedzenia strony www.mazars.pl.