Czy urlop bezpłatny zawsze powoduje zawieszenie stosunku pracy?

Ogólnie rzecz biorąc urlopy bezpłatne można podzielić na następujące grupy:

• urlop bezpłatny udzielany na wniosek pracownika, gdzie pracodawca nie musi go zaakceptować (art.174 Kodeksu pracy)
• urlop bezpłatny, udzielany przez pracodawcę za zgodą pracownika (art. 174 [1] kp)
• urlop bezpłatny udzielany na czas sprawowania funkcji z wyboru (pod warunkiem, że z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika),
• urlop bezpłatny, którego pracodawca udziela pracownikowi młodocianemu na czas trwania ferii szkolnych (art. 205 &4 kp).

W dalszej części artykuł skupimy się na urlopie bezpłatnym udzielonym przez pracodawcę, za zgodą pracownika na czas wykonywania pracy u innego pracodawcy.

Urlop bezpłatny udzielony w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy

Zgodnie z art. 174[1] kp § 1 za pisemną zgodą pracownika, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.

W tej konstrukcji urlopu bezpłatnego bardzo ciekawa jest zasada, że okres urlopu wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Przypomnijmy, że klasyczny urlop bezpłatny udzielony na wniosek pracownika, na podstawie art. 174 kp stanowi przerwę w świadczeniu pracy i jego okres nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, m.in. wymiar urlopu wypoczynkowego, czy wynagrodzenie. Okres ten nie jest również okresem podlegania pod ubezpieczenie społeczne, a tym samym nie opłaca się składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Natomiast w przypadku udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy, okres ten wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy, np. do stażu, od którego uzależniona jest długość okresu wypowiedzenia lub do stażu urlopowego.

Różnice między standardowym urlopem bezpłatnym a urlopem na podstawie art. 174[1] oraz etapy jego udzielenia

Urlop bezpłatny udzielony na podstawie art. 174 [1] kp różni się od  klasycznego urlopu bezpłatnego przede wszystkim trybem udzielania oraz uprawnieniami przysługującymi pracownikowi korzystającemu z takiego urlopu. Do podstawowych różnic należą:

• inicjatywa udzielenia urlopu bezpłatnego wychodzi od strony dotychczasowego pracodawcy, a
• pracownik w formie pisemnej wyraża lub nie wyraża zgody na skorzystanie z tego urlopu.

W całym procesie udzielenia tego urlopu można wyróżnić poszczególne etapy:

1. W pierwszym etapie musi dojść do zawarcia porozumienia pomiędzy dotychczasowym pracodawcą a przyjmującym pracownika nowym pracodawcą – w porozumieniu tym mogą być uregulowane kwestie takie jak wykorzystanie dotychczasowego urlopu wypoczynkowego pracownika już u nowego pracodawcy, przewidywany czas przekazania pracownika do nowego pracodawcy, itp.
2. Kolejnym etapem jest zawarcie porozumienia nawiązanego pomiędzy pracownikiem i pracodawcą przekazującym pracownika. Powinny znaleźć się w nim informacje o dacie rozpoczęcia urlopu bezpłatnego, okres na jaki jest on udzielany oraz wskazanie pracodawcy, na rzecz którego praca ma być świadczona. (Można pokusić się o stwierdzenie, że jest to klasyczny wniosek o urlop bezpłatny obejmujący dodatkowe elementy).
3. Trzeci etap to zawarcie umowy o pracę pomiędzy pracownikiem i pracodawcą przyjmującym pracownika. Z uwagi na okresowy charakter urlopu bezpłatnego jest to przeważnie umowa o pracę na czas określony odpowiadająca okresowi, na który urlop został udzielony. W zakresie warunków zatrudnienia, pracownicy przekazani w okresie urlopu bezpłatnego do pracy u pracodawcy przyjmującego, nie mogą być zatem traktowani mniej korzystnie od pracowników na stałe zatrudnionych.

Tu należałoby podkreślić, że wydaje się niemożliwe, by pomiędzy pracownikiem korzystającym z urlopu bezpłatnego na podstawie art. 174 [1] kp a nowym pracodawcą była zawarta umowa cywilnoprawna zamiast umowy o pracę.

Jak widać, w tym wypadku mamy do czynienia z regułą odwrotną niż w przy urlopie bezpłatnym o udzielanym na wniosek pracownika.

Zdaniem eksperta:

Instytucja tego typu urlopu bezpłatnego jest niedoceniana ze względu na możliwości skorzystania z takiego urlopu przez pracodawców, którzy współpracują ze sobą, i którzy potrzebują okresowego wsparcia kadrowego z drugiej firmy. Ponadto możliwość skorzystania z tego typu urlopu jest nieoceniona w sytuacjach kryzysowych występujących z różnych powodów i z różnych przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych czy technologicznych a dotychczasowy pracodawca przejściowo nie jest w stanie zapewnić zatrudnionym przez siebie pracownikom możliwości świadczenia pracy. Zastosowanie tej konstrukcji pozwala uniknąć, np. rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn ich niedotyczących i ułatwia wypłatę wynagrodzenia za przestój ekonomiczny.